O Día:Entrevista

• «O urbanismo desmoraliza aos cidadáns»

José A. Martín Pallín
MAXISTRADO DO TRIBUNAL SUPREMO


Para os males do urbanismo, medicinas xurídicas. José Antonio Martín Pallín, maxistrado da Sala Segunda do Tribunal Supremo, aposta por que a xurisdición contencioso-administrativo paralice os plans urbanísticos sospeitosos de ilegalidade, que se resolvan nun prazo máximo dun ano e que se potencie a vía penal nos delitos relacionados coa construción.

Pregunta.- ¿Que sucede co urbanismo en España?

Resposta.- É un feito evidente, que ata transcendeu máis aló das fronteiras, as fortes críticas non só dalgúns aspectos das leis que regulan o desenvolvemento urbanístico, senón tamén da forma de aplicalas e da insuficiente e tardía resposta dos tribunais de xustiza cando o conflito chega á xurisdición do contencioso-administrativo e, en casos excepcionais, á penal. Non é unha campaña de desprestixio, como moitos insinúan dicindo ata que hai interese por parte dos países competidores en materia de segunda residencia para desviar posibles compradores. A verdade é que non pode pasar moito máis tempo sen que se produzan consecuencias graves desde o punto de vista económico e ambiental.

P.- ¿Cales son os puntos negros?

R.- En primeiro lugar, o noso sistema constitucional garante a autonomía municipal. Se se fai unha lectura literal, como de feito se está facendo, chegamos á conclusión de que cada un dos 8.108 municipios de España pode facer da súa capa un saio. Esta irracionalidade non se sostén porque chega un momento no que os proxectos chocan. Segundo: a forma en que se utiliza a figura do axente urbanizador. Teoricamente ten algunhas vantaxes, porque axiliza o desenvolvemento de chan, pero na práctica demostrouse que é un foco de especulación e corrupción. O terceiro, o financiamento dos concellos. A súa forma de buscarse a vida a través de plans disparatados supón diñeiro para hoxe e infinidade de gastos para mañá, porque as infraestruturas teranas que pagar os veciños. E cuarto: a utilización do urbanismo como forma de financiamento encuberto dos partidos políticos. A situación é moi preocupante porque crea certa desmoralización nos cidadáns. E o desenvolvemento urbanístico está dentro dos intereses xerais que protexe a Constitución.

P.- ¿Existen solucións eficaces?

R.- Desde o meu punto de vista, non vexo inconveniente para que houbese ata unha axencia de desenvolvemento urbanístico de ámbito estatal que marcase as liñas directrices e que, no caso de que se traspasasen, puidese intervir para anular os plans de ordenación urbana. Aquí entra a xurisdición contencioso-administrativo para dicir se se axusta ou non. Ata agora non deu respostas en tempo razoable e, cando algunha vez hase anulado un plan, transcorreron oito ou 10 anos. Para entón é practicamente imposible restituír o dano causado.

P.- ¿Que se pode facer para acabar con este tipo de situacións?

R.- A xurisdición contencioso-administrativo ten facultades cautelarísimas de paralización preventiva. Agora ben, hai que lograr que teña medios materiais e procesuais para que nun ano resólvase. É factible se se fan algúns retoques. Ademais, chegou o momento de que o Dereito Penal actúe coa maior potencialidade.

P.- ¿Será factible a curto prazo?

R.- A recente creación da Fiscalía de Medio Ambiente e Urbanismo vai impulsar a vía penal. En cada unha das comunidades haberá unha delegación que estará sobre o terreo para recibir as denuncias e decidir se podería tratarse de feitos delituosos. Así como o Dereito Penal non ten efectos disuasorios para os que cometen delitos polo seu marxinalidade ou desaxustes emocionais, creo que si terá consecuencias moi positivas na redución de delitos relacionados co urbanismo.

P.- Co bombo mediático que se lle deu ao 'caso Marbella', ¿desviouse a atención doutras situacións máis graves? ''

R.- Marbella tivo un 'efecto foco ' desde o punto de vista urbanístico polo luxo e os personaxes famosos asociados a ela, pero desde logo os graves problemas están nas expansións das grandes urbes e nos proxectos faraónicos previstos nalgunhas zonas sen ter en conta nin as infraestruturas nin o impacto ambiental.

P.- O medio ambiente, de feito, parece un dos retos futuros...

R.- Empeza a haber conciencia entre os que traballamos nos tribunais de xustiza, nas escolas e medios de comunicación, nos propios concellos... Pero estivo parado durante anos e producíronse algúns danos que son irreparables